Derbeya 15ê Temmuza 2016î ra pey Hukmatê AKP, 20 Temmuze 2016 de, Halo Îstîsnayî (OHAL) îlan kerd. Tirkîye bi Qerarnameyê ke Hukmê Qanûnî de bî, îdare bîy. Halo Îstîsnayî (OHAL), goya vera Fetoyan ronabi. La AKP, Halo Îstîsnayî xo rê se yew firset veyna û îqtîdarê xo; bi Halê Îstîsnayî bihêz kerd û tam yew pergalo (sîstemo) otorîter awan kerd. Hemserekê HDP Selahattîn Demîrtaş û Fîgen Yuksekdag, 12 wekîlî dekerdê zîndanan. 8 wekîlî zî Meclîs ra vistê. Yewna het ra 102 şaredarîyanê BDP ra 94 şaredarîyan rê qayûmî tayîn kerdê. Hima-hima heme hemserekê şarederîyê BDP dekerdê zîndanan. Bi des hezaran îdareker û aktîvîstê HDP û BDP û demokratî dekerdê zîndanan. Bi qerarnameyan, bi se hezaran mamosteyê zanîngehan, karkerî, karmendî, bêkarî bêsewal û bêhuqûq, kar ra vistê. Nê merdimi û derûdorê înan adeta veyşan vîyardayê. Na zî bes nîya, heqê înan yo weçînayîş û weçînebîyaîşê înan zî înan ra girewto.
Weçînayîşê 31ê Edare 2019 de, namzetê Şaredarîya Rezan Zeyyat Ceylanî se ra 71, namzetê AKP Huseyîn Beyoglûyî se ra 25 rayî girewtê. Rezanê Amed de, şarê bi rayanê xo îradeyê xo eşkera kerd. La çi heyf ke, semedo ke Zeyyad Ceylan, bi KHK îxrac bîyo; Heyetê Weçînayîşê Berzîy (YSK) mazbata Ceylanî daya Huseyîn Beyoglûyî. Huseyîn Beyoglûyî zî hima leza-lez vazda şi, mazbata Zeyyat Ceylanî girewta. Bi eynê hewa weçînayîşê dima, Edremîtî, Tûşbayî, Çaldiranî û Beypinarê Qezayê Dîgor de; mazbata ke namzetanê Şaredaranê HDPyan bi rayanê şarî heq kerda, girewta daya namzetanê AKPyan. Ewta de ne heq, ne huqûq esto, ne zî wîjdan esto. Raşta ey YSK wexto ke murecaatî qebul kerdê, bi KHK îxracbîyayîş; manîbîyayîşê namzeteya şaredarîy û encumenîya şaredarîy nêdîyo. Na yew heqîqet a, ke KHK; namzetbîyayîşê serekîya şaredarî û ê encumenîya şaredarî rê manî nîyo. La çi heyf ke, aqilê berzî; qanûnê xo zî dekerdê binê payan, namzetê şaredarîy û encumenî ke ameyê weçînayîş qebul nêkerdê. Na tam yew skandal a. Mesela wekîlan rê wina yew qedexe çin bîyo. Tirkîye de tam yew îdareyo keyfî esto. Qale yena qale, vanê; “Tirkîye de demokrasî esto. Ma demokrat î.” Dinya de yewna ca de wina/ina yew bêqanûney çin a. Tirkîye, endama Konseya Yewîya Awropa ya. Serekê Konseya Yewîya Awropa, bi zwanê tirkî yew name, YSK rê raykerdo. Konseya Yewîya Awropa, bi no name de, YSK îkaz kerdo. No name de vato ke; “Şaredaranê HDP, bi îradeyê şarîy amey weçînayîş. Şertanê demokrasi de, ganî namzeteya HDPyan îptal nêbîynî.”
Ma weçînayîşê 31ê Edare 2019 de yew weçînayÎş bi. Stanbul de 1ê nîsane ra pey 16 rojî, heme rayî ke nêvêrenê û Maltepe de zî heme rayî ameyê hûmartiş. 17 rojan de hûmartişê rayan dima ferqê rayanê Îmamoglûyî; 13 hezar û 279 bi. Ekrem Îmamoglûyî 17 rojî dima, mazbata xo girewta. Semedo ke Stanbul de, weçînayÎş newe ra bibo, îtîraz kedo. Eke Heyetê Weçînayîşê Berzî (YSK) îtîrazê AKP qebul biko, Stanbul de weçînayîş, newe ra beno. La newe ra weçînayîş bibo zÎ qezenckerdişê AKP hine tikê zehmet o. Çunku 1ê nîsane ra pey, Îmamoglûyî, prosesê weçînayîşê weş îdare kerd. Îmamoglûyî bi ûslûbê weş û samîmî xo îfade kerd. Eyro hem şarê Stanbulî, hem şarê Tirkîye û hem zî şarê Dinya Ekrem îmamoglû naskerd/sereşna. Eke Stanbul de, newe ra weçînayîş bibo, na ray zaf ferq fîyneno. Aseno ke Ekrem Îmamoglû şaredarîya Stanbulî ra dima zî vernîya ey akerdeya. Eke yew şaşey nêko, ameyox de, ko bibo serekkomarê Tirkîye.
Yewna het ra şarê Tirkîye; hinê şer ra, ziwano tîj û şuwenîst ra zaf eciz bîyo. Xora sebebê nê qrîzan na politikaya şerî ya Raşta/rasta ey, şarê Tirkîye hine huzur wazeno, hinê heq, huqûq, demokrasî û aşîtî wazeno. Şarê Tirkîye, hetê ekonomi ra zî wazeno ke sey merdiman biciwîyo.
Tirkîye hinê bi Sîstemê Hukmatê Serekdewletîye îdare nêbena. Xora goreyê medya, Serekkomar Erdogan wazeno ke serekîya partîya AKP ra fek verrado. Raşta ey, wexto ke demokrasi bibo; yew merdim, hem serekê partî, hem zî serekkomar nêbeno. Yanî nê şertan de, tena yew merdim hine nişno Tirkîye îdare biko.
Goya Halo Îstîsnayî (OHAL) hewanîyabi. Madem Halo Îstîsnayî hewanîyabi, şima çire nê qerarnameyî dekerdê dewre? Eke demokrsî bibo; no welat, bi qerarnameyan îdare nêbeno. Yewna hetra eke demokrasi bibo; îradeyê şarî, bi qerarnameyan xesp nêbeno.
