Nê serranê peynîyan de, Tirkîye mîyanê Amerîka, Awropa û Rûsya de, polîtîkaya xo zelal nêkerda. Bi taybetî mîyanê Amerîka û Rûsya de, şona-yena. Goreyê vatişanê verênan; “beyntarê camîy û kîleseyî de bênimaj menda.” Gelo çirê Dewleta Tirkîya, dekewta na rewşe? Ez ewta de ez wazena ke, nê mewzûyê ser o tikê vindra.
Eleqeyê politikaya yê teberî û meseleya kurdan pê ra esto. Raşta ey, wexto ke ma behsê “meseleya kurdan” kenê; heq, huqûk, azadîya kurdan û têkoşîna kurdan yena ma vîre. La dewleta Tirkîya, “meseleya kurdan”; se meseleyêka terorîzm û barkerdoxîye name kena. Meseleya kurdan, sazbîyayîşê/ronayîşê Komara Tirkîya ra hetan eyro dewam kerdo. Dewleta Tirkîya; vatiş de ziwan û nasnameyê kurdan qebul biko zî, Qanûnê Bingeyî de, yanî resmîyet/fermîyet de, hima zî ne zîwanê kurdan, ne zî nasnameyê kurdan qebul kerdo. Raşta ey, hereketê kurdan fek çekan ra verrado zî, Dewleta Tirkîya, fek politikaya înkar û asîmîlasyonî ra verranêdana. Çunku/çumkî politikaya xo; înkar, îmha û asîmîlasyonî ser o awan kerda. Xora hereketê kurdan hima çin bi, “meseleya kurdan” estbî.
Cêko zerreyê Sûrîye de ceng û qaos vejîyayo, Dewleta Tirkîya; politikaya xo ya yê teberi zî goreyê bêstatuvîyardişê kurdan dîzayn kerda. Raşta ey, semedo ke kurdî; heme zerreyê Tirkîya de, hem zî teberê Tirkîya de, wayîrê yew statuyî nêbê, hewce bibo şeytanî reyde zî pîya xebitênê.
Amerîka û Dewletê Koalîsyonî, Sûrîye de hereketê kurdan se terorîst nêveynenê û kurdan reyde vera DAIŞî pîya têkoşîn dane. Dewleta Tirkîya; no semed ra nêrazîyeya xo ana ziwan. yew het ra Rûsya, yewna het ra Îranî reyde têkilîyî awan kerdê. Bi taybetî semedo ke, kurdanê Rojavanî berteraf biko/bikero, Rûsya reyde pêveynayîşî organize kerdê. Dayîş-girewtiş kerdo.
Nê rojan de Dewleta Tirkîya rayna wazena ke bikewo Rojawa. No semed ra sînorê/sîndorê Rojavan de Leşkeran teqvîye kena. Aseno ke kurdê Rojavayî nêwazenê ke Tirkîye reyde şer bikê. Nê şertan de, şer de israr, yew gureyê aqilî nîyo.
Semedo ke Tirkîye, Nato ra cîya bibo Rûsya, no firset ra îstîfade kerdo. Wexto ke Dewleta Tirkîya dekewte Sûrîye, Cerablos û dima zî Afrîne girewte, Rûsya ra îzîn girewtbi. Mûqabîlê nê îznî de, Dewleta Tirkîya; yew het ra, Heleb ra rêxistinê radîkalî vetê, ardê Îdlîb, yewna het ra zî sozê girewtişê S-400an dayo Rûsya. Eke Rûsya Tirkîye ra tayê tawîzî nêgirewtnê, Tirkîye nişnaynaynî wina/ina asaney reyde bikewo Sûrîye. Semedo ke kurdê Rojavayî, vera DAİŞî şer kenê, Dewleta Amerîka, ardim/destek dana kurdanê Rojavayî. No destekê Amerîka ra mîyanê Dewleta Amerîka û Dewleta Tirkîya de qrîz vejîyayo. Yanî Dewleta Tirkîya nakokîyê/çelîşkîyê ke mîyanê Amerîka û Rûsya de vejîyayê, se firset dîy û tira fayde veynena. Dewleta Tirkîya zî hinê bawerî bi Amerîka nêkena.
Gureyê sîstemê fuzeyanê S-400yan, pawitişê hewa yo. Yanî hewa ra bi teyaran yew hêriş bibo, goreyê 400 km ra dûrî zî bibo, sîstemê S-400yan nê hêrişî berteraf kenê. Xora Dewleta Tirkîya, semedo ke vera Dewleta Amerîka xo bipawo, nê fuzeyanê pawitişî gêna. Dewleta Tirkîya S-400î girewtê, la Dewleta Amerîka girewtişê nê S-400yan hezim nêkena. Ekonomîyê Tirkîya, yew qrîz ra vêreno. Nika ra pey zî ko Dewleta Amerîka û dewletî bînî ke gireydaye yê Nato yî, ko vera Dewleta Tirkîya, hetê ekonomi ra tayê mueyyîdan/yaptiriman dekê dewre. Ko Tirkîye de, yew qrîzo pîl vejîyo. Ay wext Rûsya zî nişna ekonomîyê Tirkîya bixelisno. Xora Rûsya Tirkîye rê dost nêbena, Tena menfetê xo yê leşkeriy û ê ekonomîyî esas gêna. Yew vateyê Rûsan de vajîno ke; “Wexto ke, ti heşî reyde dans bikî/bikerî; ti biwazî nê, wexto ke heş biwazo, fek dans ra verradano.” Amerîka zî girewtişê S-400an dima hinê îqtîdarê Erdoganî nêwazena.
Dewleta Tirkîya semedo ke, hereketê kurdan berteraf biko, dinya de kam bibo wa bibo, reyde têkilîyan organize kena. Tawîz bi tawîzî ser o dana. Dinya de Dewleta Tirkîya, bi na politikaya xo, dinya ra îzole bîya. Tirkîye, yew qrîzê ekonomîyî ra vêrena. Tirkîye, bi na politikaya xo hem zerreyê Tirkîya de, hem zî teberê Tirkîya qrîzanê sîyasîyan zî virazena. Halbikî kurdî wazenê ke meseleya kurdan, bi diyalog û muzakereyan çareser bikê/bikerê. Sîstemê S-400an Tirkîye rê 2,5 mîlyar Dolarî mal beno. No qrîz de, Tirkîye rê ne S-400î, ne zî teyareyê F-35î lazim î. Eke meseleya kurdan çareser bibo, Tirkîye leza-lez qrîzan ra zî vejîna. Meclîs de, teberê Meclîsî de, terafê na mesela bellî yî. Yewna het ra Tirkîye de aqilmendî zî estê. Dewleta Tirkîya eke biwazo,na mesela zaf asan çareser bena. Bes o ke vera kurdan, no zîhnîyetê xo bibedilno.
